Европадан илк эътироф: Россияга қарши ютқаздик

Россия ва Украина ўртасида Истанбулда ўтказилиши кутилаётган тинчлик музокараларига барча эътибор қаратилаётган бир пайтда Европадан тан олишга тенг баёнот янгради. Венгрия Бош вазири Виктор Орбан Ғарбнинг Россияга қарши урушда ютқазганини таъкидлаб, "Бу урушни ютқаздик, лекин ҳеч ким буни тан олишга журъат қилолмаяпти", деди.

Венгрия пойтахти Будапештда ўтказилган Европа Иттифоқи Парламент раҳбарлари конференциясида сўзга чиққан Орбан, Европа Иттифоқининг Украинадаги уруш туфайли қўллаган санкциялари тескари самара берганини, бу санкциялар ЕИнинг иқтисодий рақобатбардошлигини сусайтирганини ва иттифоқдаги бўлинишларни чуқурлаштирганини таъкидлади. Унинг фикрича, Европанинг арзон Россия энергияси ва ривожланган Германия технологиясига асосланган иқтисодий модели энди ишламайди. “Эски стратегиядан воз кечдик, аммо унинг ўрнига ҳеч нарса қўя олмадик”, деди Орбан.

Орбан Америка ва Хитой компаниялари Европадагиларга нисбатан энергияни 3 ёки 4 баробар арзон нархда қўлга киритаётганини таъкидлаб, “Санкциялар ва Яшил келишув Европа иқтисодини йўқ қилмоқда”, деди. Унинг сўзларига кўра, Европа иқтисоди рақобатлашиш ўрнига чекинишни танламоқда. Дунёдаги энг йирик 50 та технология компаниясидан фақат 4 таси европалик эканига эътибор қаратди.

Орбаннинг таъкидлашича, Россияни тиз чўктиришга уриниш самара бермади, санкциялар ўз мақсадига ета олмади ва Россия Украинага НАТОга аъзо бўлиш имконини бермасликда давом этмоқда. У шундай деди: “Бу урушни ютқаздик, лекин ҳеч ким буни тан олишга журъат қилолмаяпти”.

Орбан америкаликлар бу ҳолатни англаганини ва музокараларга киришганини таъкидлаб, “Биз, европаликлар эса ҳали ҳам урушни давом эттиряпмиз ва ютқазмаганимизни иддао қиляпмиз”, деди. Европадаги айрим давлатлар Украинага янада кўпроқ ёрдам бериш орқали урушни давом эттиришни хоҳлаётганини айтган Орбан, “Биз бунга қарши фикрдамиз. Уруш қанча узоқ давом этса, шунча кўп одам ҳалок бўлади ва фронтдаги вазият янада оғирлашади”, деди.

Европа Комиссиясининг Россия газига боғлиқликни бутунлай тугатиш лойиҳаси ҳақида гапирар экан, Орбан бу режа Венгрия иқтисодини амалда йўқ қилишини таъкидлади. “Энергия нархлари хонадонлар ва корхоналар учун икки баробар кўтарилса, Венгрия оилалари бундай ҳолатни кўтара олмайди”, деди у.

Орбан, венгрлар тинчлик исташларини ва санкциялар сиёсати якунланишини хоҳлашларини таъкидлади. Дунё ҳозирда миллий давлатларнинг шаклланиши ва Вестфалия шартномасига тенг ўзгариш жараёнини бошидан кечираётганини таъкидлаб, Ғарб дунёси онгининг ўзгариш арафасида эканини, Европа эса бу жараёнга жавоб бериши кераклигини қайд этди. Орбан Европанинг бу ўзгаришга тайёр эмаслигини таъкидлаб, “Биз гўёки олдинги ўн йилнинг муаммоларини, ўтган ўн йилликдаги ечимлар билан ҳал этишга уриняпмиз. Лекин олдин тўғри бўлган нарсалар энди иш бермаяпти, дунё ўзгарди. Биз, европаликлар эса бу ўзгаришга мослаша олмадик”, деди.

Орбан Европанинг янги стратегияга ва кучли етакчиларга эҳтиёжи борлигини таъкидлаб, ҳозирда Европа бой ва заиф экани, бу эса энг хатарли комбинация эканини айтди. У Европанинг юзага келган муаммолари учун Брюсселни айблаб, миллий парламентлар ҳаракат эркинлигининг чекланаётганидан шикоят қилди. Марказлашувга қарши чиққан ва миллий давлат принциплари доирасида ҳаракат қилган мамлакатлар ЕИ фондларининг олиб қўйилиши таҳдидига дуч келаётганини ҳам таъкидлади.