Асрнинг ёлғони "арман қирғини"!

Арманлар туркий халқларга нисбатан ҳамма вақт шафқатсиз муносабатда бўлишган. 1915-1919 йилларда дашноқ, гинчак ва рамгавар деб аталадиган арман комитетлари рус қўшинлари билан иттифоқ тузиб, шарқий Туркияда, Озарбайжоннинг турли минтақаларида ва Ўрта Осиёда миллионлаб туркийларни қатл этишди. Қуролсиз оддий халқ шафқатсиз қирғин қурбони бўлди.

Совет сиёсати арман тўдаларининг бу қонхўрлигини "унуттиришга" муваффақ бўлган. Энг қизиғи, минглаб километр олисдан келиб, минглаб тинч аҳолини ўз ватанида сабабсиз қатл қилган бу шаввозлар энди эса, оламга жар солиб, ўзлари "қатлиом"га учраганларини даво қилишмоқда. Лекин  ўзлари ҳам “арман геноциди” ёлғон эканлигини билишади. Туркияда яшайдиган арманлардан машҳур тарихчи Левон Дабагьян арман лоббисига ва ғарбнинг “геноцид” кампаниясига қарши чиқмоқда. Левон бунинг ёлғонлигини тарих бўйича олиб борган тадқиқотлар натижасида қўлга киритган далиллар билан исботлаб берди.

Туркияда ҳеч қачон арман геноциди бўлмаганлигини таъкидлаб, буларнинг тарихий манбаларга эмас, балки сиёсий манфаатларга асосланганини айтди. “Биринчи жаҳон уруши даврида Туркиядаги арманлар депортация қилинганини ҳеч ким инкор қилмаяпти. Лекин Туркияда арманларга қарши геноцид бўлмаган.” Тарихчи-публицист 2003 йили Усмонийлар давридаги арманлар тарихини тадқиқ қилиб “Туркиядаги арманлар тарихи” китобини чоп этди.

Арман тарихчиси А.Лалаянц ўтган аср бошида арманлар туркларга қарши шафқатсиз муносабатда бўлганини тан олиб, шундай дейди: “Дашноқ арманлари атрофига Туркияда яшайдиган кўнгилли арманларни тўплаб, бегуноҳ аёллар, ёш болалар ва қарияларни шафқатсизларча қатл этишган. Натижада турк қишлоқлари харобага айланиб, аёллар, ёш болалар ва қарияларнинг мурдаларига тўлди.” (Журнал “Революционный Восток” №2-3, 1936, Москва)

Истанбул университети ўқитувчиси Мехмет Перинчекнинг Россия қуролли кучларининг арман “геноциди” ҳақидаги архив материаллари асосида тайёрланган ва 2009 йили чоп этилган китобида генерал Болховитиновнинг арманларнинг Усмоний давлатига қарши исёни ва уларнинг шафқатсизлиги ҳақидаги ҳисоботи келтирилган: “Ушбу ҳужжатлар Туркиянинг туҳматга қарши чиқишида қанчалар ҳақли эканлигини кўрсатади. Биз китобимизда биринчи бор арманларнинг туркларга қарши қатлиоми акс эттирилган тарихий суратлардан фойдаланмоқдамиз.” деган.

Тинч аҳолининг арманлар тарафидан оммавий қирғини ғарб империалистлари томонидан бошқарилган. Бунинг сабаби Усмоний давлатини парчалаш эди.

Карс қалъасининг комендантининг ҳисоботига кўра “маҳаллий аҳоли арман тўдаларининг тез-тез уюштираётган қотиллик, ўғирлик ва турли тажовузларига қарши чиқмоқда” дейилган. Генерал Болховитинов “Гуляберт атрофида грек ва арманлардан ташкил топган тўдалар пайдо бўлди. Улар маҳаллий аҳолининг озиқ-овқатларини ўғирлаш ва уларга қарши турли зўравонликларни амалга оширишмоқда” деб ёзган.

Ушбу махфий ҳужжатлардаги яна бир қизиқ нарса Россия ҳарбий судида арманлар ўз жиноятларини бўйинларига олишган ва ўлим жазосига ҳукм қилинган.

Арманлар “курд аёллари ва қизларига тажовуз қилиш, атайлаб тан жароҳати етказиш, ўлимга олиб келувчи жароҳатлар етказиш оқибатида 26 нафар аёл ва ёш болаларни ўлдириш” жиноятларида айбдор деб топилган.

Генерал Огоновскийнинг Карсдаги ҳолат бўйича юборган телеграммасида “Арман тўдалари рус ҳарбийлари уларни ўғирланган моллар билан ҳудудга киритмагани учун рус аскарларига ўт очишмоқда” дейилган. 589-пиёда аскарлар командирининг ҳисоботида “Маҳаллий грек ва арманлар курд қишлоқларини тунаб, курд аёлларини зўрламоқда” дейилган. Штаб полковникининг докладида “Миллатчилик ва душманликнинг олдини олиш учун туркларга ўзларини ҳимоя қилишлари учун қурол бериш зарур” дейилган. Генерал Болховитиновнинг 1916 йил 17 мартдаги телеграммасида “Арман тўдаларининг мусулмон аҳоли устида ўтказаётган зулмлари тинмагач, бу тўдаларни шаҳардан чиқариб юборишга мажбур бўлдим” дейилган.

Дашноқ зобитининг докладида “Татар (озарбайжон)ларга қарши энг тўғри йўл бу - жангдан кейин омон қолганларнинг барчасини тўплаб, уларни қудуққа ташлаш ва устидан оғир тошлар бостириш” деб айтилган.

Арман тадқиқотчиси А.Лалаяннинг баҳолашига кўра, 1918-1920 йиллар орасида Арманистонда 77% турк аҳоли, 98% курд аҳоли ўлдирилган ёки қувиб чиқарилган.

Арман психологиясининг бугунги кунда ҳам ўзгармаганлигини далиллар яна бир марта исботламоқда. Буни нафақат биз, балки арманларнинг ўзлари ҳам айтишмоқда. 2010 йил январь ойида ихтиёрий равишда Озарбайжон ҳудудига ўтиб, бошпана сўраган Егише Геворкян арман террори бугунги кунда ҳам давлат сиёсатининг асосини ташкил қилишини айтди.

Ҳозирги кунда Шарқий Онадўлида дашноқ ва хинчак тўдалари тарафидан ўлдирилган мусулмон-туркларнинг 185 та йирик оммавий қабристони бор. Ўрта Осиёнинг Рус империяси томонидан истило қилиниши даврида ҳам туркистонлик 100 минглаб тинч аҳоли яна арманлар тарафидан қатл қилинган. Лекин бизда бу масалани кўтариб чиқадиган мард йўқ.