Энди ким Туркияда махсус рухсатномасиз ишлаши мумкин?

10 октябрь куни Туркия Президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон туркийзабон чет эл фуқароларини ишга жойлаштириш тартибини ўзгартирувчи қарорни имзолади. Ҳужжатга кўра, энди айнан мамлакат Президенти қайси туркийзабон халқлар вакиллари Туркияда махсус рухсатнома олмасдан қонуний равишда ишлаши мумкинлигини белгилайди.

Бу хабар Қозоғистонда катта шов-шувга сабаб бўлди: ижтимоий тармоқларда гўёки энди барча туркий миллатга мансуб чет элликлар Туркияда бемалол ишлаши мумкинлиги фаол муҳокама қилинмоқда. Бироқ, ҳаммаси у қадар осон бўлиб чиқмади.

Истанбулда беш йилдан бери яшаётган журналист ва муҳаррир Жамиля Абенова вазиятни тушунишга ёрдам берди.

Абенованинг сўзларига кўра, қонунда айнан ким туркий миллатга мансуб чет эл фуқароси деб ҳисобланиши аниқ кўрсатилмаган. Аммо ҳужжатни синчиклаб ўргансак, МДҲ давлатларининг туркийзабон аҳолиси, яъни қозоқлар, қирғизлар, ўзбеклар, туркманлар ва озарбайжонлар Туркияда ишлаш учун махсус шартларга умид қилишлари даргумонлиги ойдинлашади.

Хусусан, ҳужжатда ишга номзод жавоб бериши керак бўлган 10 та шарт белгиланган. Улар орасида:

Туркияда амалдаги яшаш рухсатномасига эга бўлиш (уни ҳозир олиш осон эмас);

Тасдиқланган малака – дипломлар ва сертификатлар Туркиядагиларга тенг деб тан олиниши керак.

Журналистнинг сўзларига кўра, энг муҳим шартлар охирги икки бандда келтирилган. Жумладан, чет эл фуқароси қуйидагиларни исботлаши керак:

Ўз мамлакатида назорат қилиб бўлмайдиган сабабларга кўра иш топа олмаслиги ёки Туркияда бўлишга мажбурлиги;

Ўз фуқаролигига эга бўлган мамлакатдаги кўпчиликдан фарқли этник ёки маданий ўзига хосликка эга бўлиш.

"Қозоғистонда яшаётган ва этник жиҳатдан кўпчиликдан фарқли эканлигини ҳамда ўз мамлакатида иш топиш имконияти йўқлигини исботлашга уринаётган қозоқни қандай тасаввур қиласиз?" — дея савол қўяди журналист.

Унинг фикрича, қонун биринчи навбатда ўз мустақил давлатига эга бўлмаган туркий халқлар, масалан, аҳиска турклари, уйғурлар ва Қрим татарлари вакилларига тааллуқли бўлади.

"Бу халқларга Туркияда аллақачон имтиёзлар бериб келинади: муддатсиз яшаш рухсатномаси, фуқароликни соддалаштирилган тартибда олиш, энди эса – мамлакат фуқаролари билан тенг равишда, чекловларсиз ишлаш имконияти", - дея таъкидлади у.

Биз ватандошимиздан Туркиядаги ҳаёти ва иш билан боғлиқ вазият қандайлиги ҳақида сўрадик.

Унинг сўзларига кўра, Туркияда иш йўқлиги ва турмуш даражаси тушиб кетганлиги ҳақидаги миш-мишлар жуда бўрттирилган.

"Мен бу ерда йиллар давомида қонуний равишда ишлаётган қозоғистонликлар ва россияликларни биламан. Истанбул – бу халқаро бизнес маркази бўлиб, у ерда ҳар доим профессионалларга эҳтиёж бор. Албатта, номзодларга талаблар юқори: тилларни билиш, малака. Аммо Туркиядаги меҳнат бозори энг яхшилар учун очиқ, лекин мамлакат ҳаммани қабул қилишни режалаштирмаяпти", - дея қайд этди у.

Журналистнинг сўзларига кўра, мамлакатдаги инфляция туфайли турк профессионаллари, хусусан, шифокорлар ва муҳандислар ҳозирда Европа ва АҚШга интилишмоқда.

"У ерда уларни хурсандчилик билан қабул қилишади, чунки Туркияда таълим сифати юқори, дипломлари эса халқаро. Шунинг учун Туркиядаги меҳнат бозори мослашувчан, энг яхшилар учун очиқ. Лекин мамлакат ҳар кимни қабул қилишдан манфаатдор эмаслиги аниқ", - дея такрорлади Абенова.

Жамиля Абенованинг маълумотига кўра, Туркияда маошлар мунтазам равишда инфляцияга мувофиқ индексация қилинади. Ходимларнинг минимал даромадлари ҳозирда қуйидагича:

Давлат мактаби ўқитувчиси – 1300 доллардан (694 945 тенге);

Полиция ходими – 1600 доллар (855 317 тенге);

Ҳамшира – 1400 доллар (748 403 тенге);

Давлат касалхонасидаги оддий шифокор-мутахассис – 1720 доллар (919 466 тенге).

Малакасиз ишчилар учун ҳам бўш иш ўринлари бор – эълонлар деярли ҳар қадамда учрайди, дея қайд этди журналист. Минимал иш ҳақи – тахминан 26 минг лира, бу тахминан 340 минг тенгени ташкил этади.