“Аватар” фильми ҳақиқатга айланмоқда

“Аватар” фильмидаги нур таратувчи ўсимлик ва дарахтлар ҳақиқатга айланмоқда. Ёруғлик сочувчи ҳашаротларнинг генларини баъзи ўсимликларга пайвандлаш орқали атрофни ёритувчи ўсимликлар вужудга келтирилмоқчи.  

Туркиянинг Гебзе технология университети (GTÜ) лабораторияларида амалга ошириладиган лойиҳага кўра, кўчаларда, йўлларда, иншоотларда ва уйлардаги ёритиш тизимининг ўрнини ёруғлик таратувчи ўсимликлар эгаллайди. Лойиҳада тиллақўнғиз, медуза каби ўзидан ёруғлик чиқарувчи  жонзотларнинг бу хусусиятларини жамлаган генлар олиниб, ўсимлик уруғига пайвандланади. Шу тариқа янгича хоссани юкланган ҳужайрали ўсимлик ҳам атрофига ёруғлик таратади. Туркиядаги илмий ривожланиш бўйича муҳим тадқиқотлар олиб борилаётган Гебзе университети, органик ёруғлик таратувчи ўсимликлар олиш орқали Туркия иқтисодиётига катта ҳисса қўшишга тайёрланмоқда. Туркияда илк бор ўтказилган EXPO 2016 да университет докторантура тадқиқотчиси ва кимё бўлими лойиҳа ассистенти Мурат Шаҳин тақдим этган лойиҳа олқишга лойиқ бўлди.

Ёритиш ва энергия унумдорлигини ошириш бўйича тадқиқот олиб бораётган Шаҳиннинг “Органик ёруғлик таратувчи ўсимликлар лойиҳаси”да тиллақўнғиз, медуза каби ўзидан ёруғлик чиқарувчи майда жониворларнинг генлари олиниб, ўсимликлар уруғига киритилади. Ўсимлик уни вужудига ёйишни бошлайди. Шу тариқа ёруғлик таратувчи хоссага эга ҳужайралари ёрдамида ўсимлик ҳам атрофни ойдинлатади. Бу тизим билан етиштирилган ўсимлик ва дарахтлар ёруғлик таратиб, электр энергиясидан фойдаланмасдан ёритиш эҳтиёжини таъминлайди. Кимё, қишлоқ хўжалиги, молекуляр биология ва генетика каби турли соҳаларни бир орага келтириб, лойиҳани ишга туширишга ҳозирлик кўраётган Шаҳин “Туркияда умуман ёритиш учун йилига 40 миллиард турк лираси, фақатгина D-100 трассасини ёритиш учун ойда 2 миллион лира сарфланади. Шунинг учун бу лойиҳамиз давлатга жуда кўп манфаат келтиради. Кўча фонарларининг ўрнини ўзидан ёруғлик таратувчи дарахтлар, уйимиздаги лампочкаларнинг ўрнини тувакдаги ўсимликлар эгаллаши учун ҳаракат қиляпмиз” деди.