Сайрамсу дарёси қуриб қолди

Туркистон вилоятидаги Сайрамсу дарёсининг қуйи оқими бутунлай қуриб қолди. Мутахассислар сўзларига кўра, асосий сабаб ёғингарчиликнинг кескин камайиб кетганидир. Бундан ташқари, дарё суви фаол равишда суғориш каналлари орқали тақсимланмоқда. Дарёнинг юқори қисмидаги гидроузел оқимни бўлиб юборади ва пастки қисм ҳаётий муҳим бўлган намликсиз қолмоқда.

«Ўзимни билганимдан бери дарёда доим сув бўлган. Май-июнь ойларида Сайрамсуда сув жуда кўп бўларди. Лекин бу йил умуман сув йўқ», – дейди маҳаллий аҳоли вакили Ирисмат Шерметов.

«Дарё экологик муҳит ва биологик хилма-хилликни сақлаб қолиш учун ўз ўзанининг камида 70 фоизида сув қолиши керак. Ҳозир бу норма қонунчиликда жуда ҳам умумий шаклда қайд этилган ва ҳеч ким унга амал қилмаяпти. Зертас қишлоғидан пастда қандайдир биологик хилма-хиллик, айниқса сувдаги, ҳақида гапиришнинг ўзи қийин. Иқлим ўзгаришига оид прогнўзларга кўра, бу ҳар йили такрорланадиган тенденцияга айланади», – деди экофаол Сергей Балабенко.

Сайрамсу дарёси 70 километрдан зиёд масофага чўзилган бўлиб, унинг тахминан учдан бир қисми Чимкент орқали ўтади. Дарёнинг Бодом билан қўшилишигача бўлган қисми кўпинча сувсиз қолмоқда. Кўз ўнгимизда тез ўзгариб бораётган иқлим шароитида ҳатто авваллари тўлиб тошиб оққан табиий сув йўллари ҳам қурғоқчилик қурбонига айланмоқда.

«Бу йил олдинги йиллар билан солиштирганда ёғингарчилик миқдори анча камайди, бу эса суғориш суви етишмовчилигининг сезиларли сабабларидан бирига айланди. Дарёларнинг эрта қуриши иқлим ўзгаришининг тўғридан-тўғри оқибатидир. Бу ҳолат тупроқнинг емирилиши, сув ресурслари сифатининг пасайиши ва ўзанларнинг аста-секин қуришга олиб келади. Бунинг ҳаммаси атроф-муҳитнинг умумий ҳолатига таъсир қилади ва табиий мувозанатни бузади», – деди РЖУ «Арол-Сирдарё ҳавза назорати инспекцияси» раҳбари ўринбосари Копжан Садибек.

Сув йўқотилишини камайтириш мақсадида ҳудудда альтернатив манбалар фаол қўлланилмоқда: қудуқлар, дренаж сувлари ишлатилаяпти, сувни навбатма-навбат етказиб бериш тизими жорий қилинган. Маҳаллий деҳқонлар тобора кўпроқ намсевар экинлардан воз кечиб, қурғоқчиликка чидамли турларга ўтишмоқда.