Тинчликпарвар Трамп, жангари Трамп...

АҚШ президенти Дональд Трамп бу сафар Нигерияга қарши эҳтимолий ҳарбий ҳаракат учун Мудофаа вазирлигига буйруқ берганини эълон қилди... Сабаби унчалик муҳим эмас. Зеро, АҚШ истаган вақтида ўзига мос баҳона топади!..

Менимча, Дональд Трамп қандай президент бўлишга қарор қилмаган! Чунки у бир кун тинчликпарвар, бир кун эса жангарига айланади... Қайси бири тўғри? Трампнинг бугунгача фақат сўзда изчил бўлиб келган мавзуси — Украина-Россия уруши. У нима дейди? "Бу содир бўлмаслиги керак бўлган уруш эди. Ўшанда мен президент бўлганимда, бу уруш чиқмаган бўларди..." Шу қадар оддийми? Тўрт йилдан бери давом этаётган ва бутун Европа давлатларининг тинчини бузган уруш фақатгина Оқ уйдаги шахснинг исми ва фамилиясига боғлиқмиди? Очиғини айтганда, бу жуда енгил гап. Трамп тинчлик сўзини тез-тез тилга олади, лекин унинг замири доим бўш. Ҳатто аксинча, тинчликпарвар эмас, балки жангари характерга эгалигини кўрсатмоқда. Қаранг-а, у АҚШ Мудофаа вазирлигининг номини "Уруш вазирлиги" деб ўзгартирди. У январь ойи охирида иш бошлаганида, баъзи давлатларнинг ерлари ва ресурсларини эгаллаб олиш ниятини аниқ ифода этган эди. Улар нималар эди? Панама каналини қайтариб олиш, Канадани АҚШнинг 51-штати қилиш. Гренландияни ўз ҳудудига қўшиб олиш ва ҳоказо. Трамп айни пайтда гиёҳванд моддалар савдоси баҳонасида нишонга олган Мексика кўрфазини "Америка кўрфази" деб хариталарга белгилашдан иш бошлади...

Айнан шундай ҳаракатлар, тинчлик сўзини тилига жо қилган ва ҳозиргача саккизта урушни тўхтатиш билан мақтанган (қайсилари бўлса ҳам) Трампнинг қуруқ гапларидир. Америка президентлари хоҳласа ҳам, ҳақиқий маънода тинчликпарвар бўла олмаслиги (чунки бунинг учун АҚШ теран давлатининг рухсати керак) каби ҳақиқат мавжуд. Аниқроғи, бу қитъадек катта давлатни амалда бошқараётган глобал капиталнинг розилигисиз, Президентларнинг аксинча қарор қабул қилишлари мумкин эмас. Буни синаб кўрганларнинг бошига ҳам кўп нарсалар тушган. Масалан, Жон Кеннедининг ўлдирилиши сабаблари сифатида кўплаб иддаолар бор. Лекин улар орасида Кеннедининг Куба режимини Фидель Кастро ва унинг тарафдорларига қарши етарлича қўллаб-қувватламагани, айниқса тўнғизлар кўрфазидаги катта муваффақиятсизлик унинг "ипини узган".

Шу сабабли, исми Трамп ёки бошқа биров бўлсин, Демократ ёки Республикачи, фарқи йўқ, ўрнатилган тартиб билан келиша олмаган президентнинг иши жуда оғир. Трамп бу ҳолатни биринчи президентлик даврида ҳам кўп бор бошдан кечирди. Чунки у ишга киришмасиданоқ, "АҚШни энг кам бошқарадиган президент бўлади..." деб унга роль белгилаб қўйилган эди. Трамп "ўғирлашди" деб ҳали ҳам даъво қилаётган кейинги сайловда ютқазди, лекин таслим бўлмади. Ва бу сафар янада кучлироқ ҳолда ҳокимиятга кела олди. Шунга қарамай, натижада ўзгарган нарса йўқ ва бўлмайди ҳам. Трамп ўзини Нобель тинчлик мукофотига энг лойиқ инсон сифатида жар солишда давом этаверсин. У сиёсий зигзаглардан бошқа йўлга кира олмайди. Ва Трамп кичик ва ўрта даражадаги давлатларга қарши таёқни, катта кучларга қарши эса сабзини кўрсатиб йўл топишга ҳаракат қилади.

Айни пайтда Кариб денгизида ҳаддан ташқари Америка куч намойиши давом этмоқда. Венесуэла, Мексика, Колумбия ва Кубага нисбатан катта босим мавжуд. Энг катта баҳона – гиёҳванд моддалар савдоси. Лекин вазият ундай эмас. Венесуэла президенти Николас Мадуро бир томондан эҳтимолий АҚШ ҳужумига қарши тўрт ярим миллион кишилик милиция кучини сафарбар қилмоқда. Бошқа томондан эса Трамп ва унинг жамоасини келишувга тортиш учун ер ости ресурсларини ўзлаштиришда АҚШ фирмалари билан ҳамкорликка тайёр эканлигини баён этиб, пора таклиф қилмоқда... АҚШ Мадуронинг ўтмишдоши Уго Чавесга қарши кўп марта давлат тўнтаришига уринган, аммо муваффақиятга эришмаган эди. Мадуро даврида ҳам худди шундай ҳолатлар такрорланмоқда. Трамп бир кун Венесуэлага қарши ҳужум бўлмайди дейди, аммо эртаси куни Мадуронинг кунлари саноқли деб чиқиш қилади... Шу орада Нобель тинчлик мукофотини ҳам АҚШ аралашувини ёқловчи, Венесуэла мухолифатининг аёл етакчиси олиб қўйди!

Сўнгги кунларда АҚШ гиёҳванд моддалар олиб ўтмоқда деган баҳона билан очиқ денгизларда Венесуэлага тегишли 14 та қайиқни уриб йўқ қилди. Кўрамиз, бу кескинлик қаергача бораркан... Колумбия ҳам Венесуэладан кам эмас, АҚШ тазйиқи остида. Шундай бўлса-да, Кариб денгизи ва Лотин Америкаси Трампни қониқтирмаган бўлса керакки, бу сафар Нигерияга қарши бўрондек эса бошлади. Унинг айтган сўзлари: "Нигерияга ҳужумимиз шафқатсиз, тез ва ёқимли бўлади..." Бу жумлани айтаётган одам қандай руҳий ҳолатда бўлиши мумкин? "Тез, шафқатсиз ва ёқимли..." Сабаб? Трамп ва АҚШ учун сабаб унчалик муҳим эмас. Етарки, қарор қабул қилинган бўлсин. Бунинг энг катта мисоли Ироқдир. Яъни, сохта суратлар билан оммавий қирғин қуроллари бор деб босиб олинган Ироқ ҳақида гапиряпмиз. Нигерия учун Трамп илгари сурган баҳона – "Христианларнинг йўқ қилиниши..." Нигерия Африка қитъасидаги энг йирик нефть мамлакати. Аҳолиси ҳам жуда кўп. Келажакда бу қитъада ва бутун дунёда таъсирли бўла оладиган салоҳиятга эга...

Инглиз сиёсатининг Нигерия ерларига экиб кетган анъанавий фитна уруғлари бу катта мамлакатни ўн йиллардан бери қийнаб келмоқда. Чунки бу ерда ҳам Фаластиндаги, Кашмирдаги каби доимий фитна қозони қайнамоқда. Трамп Нигерияга қарши эҳтимолий ҳужум учун Уруш вазирлигига буйруқ берганини таъкидлаб, номзод мамлакатга таҳдид солмоқда... Аммо Нигерия ҳамма нарсага қарамай, осонликча енгиладиган давлат эмас. Президент Бола Тинубу Трампнинг айбловларига кескин жавоб берди. Диний зулм ўтказилаётгани ҳақидаги иддаоларни бутунлай рад этишини билдирди. Кўрамиз, Трампнинг бу Нигерияга таҳдиди ортидан нималар чиқаркан?