НАТО қуламоқда

АҚШнинг Россия билан музокара ўтказиши НАТОни ташвишга солди. Бирин-кетин учрашувлар ўтказаётган Европа лидерлари “ўз бошини ўзи сақлаш” ташвишига тушди.

Европа ва АҚШнинг Украина инқирози туфайли қарама-қарши келиши Ғарбнинг хавфсизлик ҳимояси бўлган НАТОнинг келажагини савол остига қўйди. Бир муддатдан бери ўз армиясини тузиш ҳақида гапираётган ва мудофаа харажатларини ошираётган Европа давлатлари янги йўл қидиришга тушди. Ўтган ҳафта Британиянинг таклифи билан Лондонда тўпланган Европа раҳбарлари “шошилинч равишда қайта қуролланиш” масаласини муҳокама қилишди.

АҚШ президенти Дональд Трамп ўзининг биринчи президентлик даврида аъзо давлатлардан НАТО учун харажатларни икки баробар оширишни талаб қилган эди. Трампга жавобан Франция президенти Эммануэль Макрон "НАТОнинг мияси ўлган" деган баёноти билан дунёда шов-шув қўзғатган эди. Трампнинг Россия-Украина урушини тугатиш мақсадида Москва билан музокара ўтказиши НАТОдаги бўлинишни янада чуқурлаштирди. Россияни ҳаётий таҳдид сифатида кўраётган Европа етакчилари НАТОнинг тарқалиб кетиш эҳтимолини муҳокама қилмоқда.

Лондонда бўлиб ўтган Европа Иттифоқи (ЕИ) саммитида Туркия номидан иштирок этган Ташқи ишлар вазири Ҳақан Фидон НАТОнинг келажаги ҳақида жиддий баёнотлар берди. Financial Times газетасига интервью берган Фидон, НАТО тарқалса, Туркия янги Европа хавфсизлик тизимининг бир қисми бўлишни хоҳлашини таъкидлади.

Трампнинг ҳаракатларини "Ўз марказимизни яратиш ва бирлашиш учун огоҳлантириш" деб баҳолаган Фидон:

"Ёйдан чиққан ўқни қайтариб бўлмайди" деб таъкидлади. Шунингдек, у:

"Президент Трамп ҳозир Европадан чекинмасликни танласа ҳам, келажакда худди шундай фикр ва сиёсий қарашларга эга бўлган бошқа бир раҳбар Американинг Европанинг хавфсизлигига қўшаётган ҳиссасини камайтиришни ўйлаши мумкин" деди.

Европа Иттифоқининг 27 та етакчиси Украина ва иттифоқ хавфсизлигини муҳокама қилиш учун кеча Брюсселда фавқулодда йиғилди. Саммит олдидан сўзга чиққан ЕИ Комиссияси раиси Урсула фон дер Ляйен Европа очиқ ва мавжуд таҳдидга дуч келганини таъкидлади.

Европанинг қайта қуролланишини кўзда тутувчи "ReArm" номли янги режани тақдим этган Ляйен, бу дастурнинг қиймати 800 миллиард евро эканлигини маълум қилди.

"Европани ўзини ҳимоя қила оладиган ва муҳофаза қила оладиган ҳолатга келтиришимиз керак", – деди у.

ЕИ ташқи ишлар ва хавфсизлик сиёсати бўйича олий вакили Кая Каллас эса:

"Биз ўз кучимизни, бор иқтисодий салоҳиятимизни камситмаслигимиз керак. Бизнинг бу қудратимиздан албатта фойдаланишимиз лозим", – деб, АҚШга қарши чиқиш деб баҳоланган сўзлар билан баёнот берди.