Қозоғистоннинг энг катта кўллари

Қозоғистон турли-туман табиий бойликларга эга. Бу борада кўллар ҳақида тўхталиб ўтмасак бўлмайди. Бугун биз Қозоғистондаги энг катта кўллар ҳақида сўз юритамиз. Маълумотлар Қозоғистон сув ресурслари ва ирригация вазирлигидан олинган.

Зайсан кўли

Шарқий Қозоғистон вилоятида жойлашган.

Майдони - 1830 квадрат километр.

Кўл денгиз сатҳидан 420 метр баландликда жойлашган бўлиб, узунлиги 105 км, эни 22-48 км. Зайсаннинг энг чуқур жойи 15 метрга тенг.

Вазирлик маълумотида “Ертис дарёсида Бухтарминск ГЭСи қурилишагача кўл майдони 1830 квадрат кмга тенг бўлган. Кўлга Хитой тарафдан Қора Ертис қуйилиб, Ертис оқиб чиқади. Зайсанга қуйиладиган дарёларнинг бошланиши тоғли туманларда бўлгани учун кўл қор ва ёмғир билан тўлади. Кўлда 20 дан ортиқ турдаги балиқ, атрофида эса турли ёввойи ҳайвонлар яшайди” дейилган.

Орол денгизи

Қозоғистоннинг Ақтўбе ва Қизилўрда вилоятларида жойлашган.

Майдони - 2850 квадрат километр.

“Орол оқиб чиқиб кетадиган йўли бўлмаган шўр кўл. 1960 йили у дунёда тўртинчи кўл бўлиб, 68 минг квадрат километр майдонга эга бўлган. 60-йиллардан бошлаб, суғориш учун Сирдарё ва Амударё сувларидан фаол фойдаланиш натижасида қуришни бошлади. 1989 йил Орол денгизи 2 та сув ҳавзасига бўлинди: Шимолий (кичик) ва Жанубий (катта) Орол. Қозоғистон ҳудудида Шимолий Орол жойлашган бўлиб, унинг майдони 2850 квадрат километрга тенг” деб маълумот берилган.

Олакўл кўли

Абай ва Жетису вилоятларида жойлашган.

Майдони - 2980 квадрат километр.

Вазирлик маълумотида “Олакўл Балхаш-Олакўл котловинасининг шарқий қисмида жойлашган бўлиб, денгиз сатҳидан 343 метр баландликда. Кўл 2890 квадрат километр майдонга эга. Олакўл суви қадимдан ўзининг шифобахш хусусияти билан машҳур. Кўл суви таркибида Менделеев даврий системасидаги йоддан бошқа бутун элементлар учрайди.

Номига мувофиқ Олакўл ўз тусини кунига бир неча бор ўзгартиради. Шамол эсаётган вақт кўл кулранг тусда, қуёш чарақлаб турганида кўм-кўк, ёмғир ёғаётганида эса пушти тусга киради. Олакўлга Қатинсу, Урджар, Жаманоткель, Емелькуйса, Жаманти ва Иргайти дарёлари қуйилади. Лекин кўлдан сув оқиб чиқиб кетмайди” дейилган.

Балхаш кўли

Кўл Қозоғистоннинг бирданига тўртта вилояти ҳудудида жойлашган: Алмати, Жамбил, Қарағанда ва Жетису вилоятлари.

Майдони - 18 583,1 квадрат километр.

“Қозоғистонда катталиги бўйича иккинчи ўринда турадиган кўл Балхашдир. 18583,1 квадрат километр майдонга эга кўл дунёда катталиги бўйича 14-ўринда туради. Балхаш кўлининг ўзига хослиги бу кўлнинг ярми шўр, ярми чучук сувдан иборат.

Кўлга қуйиладиган асосий сув Или дарёсидан келгани учун Балхашнинг ғарбий томони чучук, сарғиш рангда ва лойқа бўлади. Шарқий тарафидаги сув эса шўр ва мовий ёки оч кўк рангли тусда” деб маълум қилинган.

Каспий денгизи

Денгиз соҳилида Қозоғистоннинг Атирау ва Ақтау вилоятлари жойлашган.

Майдони - 390 минг квадрат километр.

Каспий нафақат Қозоғистонда балки бутун дунёда энг катта кўл ҳисобланади.

Вазирлик “Ер шаридаги океанга чиқиш йўли бўлмаган энг катта сув ҳавзасидир. Суви шўр. Каспий майдони 390 минг квадрат километга яқин. Энг чуқур жойи 1025 метр. Бутун дунёдаги кўл сувларининг 40-44%и Каспийга тўғри келади. Унинг соҳилида 5 та, Қозоғистон, Озарбайжон, Эрон, Россия ва Туркманистон давлатлари жойлашган. Каспий денгизига 130 ортиқ дарё қуйилиб, уларнинг ичида энг каттаси Волга дарёсидир” деб маълумот бермоқда.